Θέση Κατάρας

O αυχένας της Κατάρας, σε υψόμετρο 1.699 μέτρων, αποτελεί το πέρασμα στο ορεινό ανάγλυφο της Πίνδου μέσω του οποίου γινόταν για δεκαετίες η κυκλοφορία από τη Βόρεια Ελλάδα και τη Θεσσαλία προς την Ήπειρο. Σήμερα η κυκλοφορία είναι περιορισμένη καθώς ο δρόμος έχει αντικατασταθεί από τον αυτοκινητόδρομο της Εγνατίας Οδού. Τους χειμερινούς μήνες το πέρασμα της Κατάρας κλείνει για την κυκλοφορία αυτοκινήτων. Στον αυχένα της Κατάρα, η βλάστηση αραιώνει λόγω του υψομέτρου και μπορούμε να απολαύσουμε τη θέα προς το Μέτσοβο και τη λίμνη του Αώου προς τα δυτικά, και την κοιλάδα του Μαλακασιώτη προς ανατολικά. Το τοπίο είναι εντυπωσιακό, με τις δασωμένες από έλατα πλαγιές και εμφανίσεις πολύχρωμων πετρωμάτων κατά μήκος του δρόμου.

Τα διάφορα πετρώματα και σχηματισμοί που συναντούμε κατά μήκος του δρόμου στη Κατάρα είναι χαρτογραφημένα ως μια σειρά διαφορετικών ενοτήτων, μέρος του Οφιολιθικού Συμπλέγματος Πίνδου. Οι ενότητες αυτές (Αβδέλλα, Ασπροπόταμος, Δραμάλα) είναι τοποθετημένες ως τεκτονικά λέπια πάνω στο φλύσχη της Πίνδου. Η ενότητα Αβδέλλας (mélange Αβδέλλας) αποτελείται από ένα ποικιλόμορφο μίγμα (mélange) διάφορων ηφαιστειακών, ιζηματογενών πετρωμάτων καθώς και από μπλοκ περιβάλλοντων σχηματισμών. Το μίγμα αυτό δημιουργήθηκε ως αποτελέσμα της τεκτονικής παραμόρφωσης και ήπιας μεταμόρφωσης στη βάση του Οφιολιθικού συμπλέγματος. Τα ηφαιστειακά πετρώματα των οφιολίθων δημιουργήθηκαν σε συνθήκες Mεσοωκεάνης ράχης, σε έναν ωκεανό ανατολικά της Ζώνης Πίνδου. Ένα αντίστοιχο σημερινό περιβάλλον είναι η ανάδυση λάβας και σχηματισμός ωκεάνιου φλοιού στο κέντρο του Ατλαντικού Ωκεανού. Η έντονη τεκτονική λεπίωση και παραμόρφωση έχει οδηγήσει στον κατακερματισμό τοπικά των διάφορων σχηματισμών και την παρουσία ρηξιγενών δομών που μπορούμε να δούμε κατά μήκος του δρόμου. Η ηλικία των πετρωμάτων των σχηματισμών αυτών είναι κυρίως Ιουρασικό, με ένα εύρος που κυμαίνεται από το Τριαδικό έως το Άνω Κρητιδικό. Στην περιοχή της Κατάρας μπορούμε να παρατηρήσουμε ποικίλες εμφανίσεις περιδοτιτών, γάββρων και άλλων βασικών/υπερβασικών ηφαιστειακών πετρωμάτων. Μαζί με τα πυριγενή αυτά πετρώματα, συναντούμε και τα συνοδά ωκέανια ιζήματα όπως ερυθρούς αργιλικούς σχιστολίθους και ραδιολαρίτες αλλά και μικρές εμφανίσεις ασβεστολίθων. Περίπου ένα χιλιόμετρο ανατολικά του αυχένα της Κατάρας, υπάρχει ο χαρακτηριστικός βράχος της Τραγόπετρας που διασχίζεται από τον δρόμο. Στην Τραγόπετρα μπορούμε να παρατηρήσουμε μια μεγάλη εμφάνιση ασβεστολίθων ανάμεσα στις λάβες των οφιολίθων.