Μετέωρα Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Τα Μετέωρα είναι ένα από τα σημαντικότερα γεωλογικά μνημεία της Ελλάδας. Πρόκειται για ένα σύμπλεγμα εντυπωσιακών βραχωδών σχηματισμών, με ύψος που φτάνει τα 200 μ. και πλάτος που ποικίλλει, και σε ορισμένα σημεία φτάνει έως και τα 300 μ. Οι εντυπωσιακές βραχομορφές όπως οι βραχώδεις στύλοι των Μετεώρων δημιουργήθηκαν από την τεκτονική παραμόρφωση και την διάβρωση. Στην κορυφή και στα κοιλώδη ανοίγματα πολλών από αυτούς τους βράχους χτίστηκαν βυζαντινά μοναστήρια, 6 από τα οποία λειτουργούν ακόμη και σήμερα. Τα Μετέωρα έχουν ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO το 1988.

Από γεωλογικής άποψης, τα Μετέωρα αποτελούνται από μολασσικά ιζήματα που ανήκουν στη Μεσοελληνική Αύλακα, μία τεράστια θαλάσσια λεκάνη που ξεκινούσε από τον γεωγραφικό χώρο της σημερινής Θεσσαλίας και έφτανε έως και τη σημερινή Αλβανία. Είχε μήκος 200 τουλάχιστον χιλιομέτρων και πλάτος 30-40 χιλιομέτρων. Εκατέρωθεν της στενόμακρης αυτής θαλάσσιας λεκάνης αναδύονταν οροσειρές που ταυτίζονται με τη σημερινή μορφολογία. Στα δυτικά είναι η οροσειρά της Πίνδου και στα ανατολικά τα βουνά Βέρμιο, Άσκιο, Βούρινος και Βουνιάσα. Τα μεγάλα ποτάμια που χύνονταν στη θάλασσα αυτή, διάβρωναν τους παραπάνω ορεινούς όγκους, μετέφεραν και απέθεταν μεγάλες ποσότητες υλικών για εκατομμύρια χρόνια. Στη Μεσοελληνική Αύλακα ανήκουν οι γεωλογικοί σχηματισμοί Τσοτυλίου, Πενταλόφου-Μετεώρων, Επταχωρίου και Κρανιάς-Ριζώματος που εμφανίζονται στο Γεωπάρκο.

Οι βράχοι των Μετεώρων αποτελούνται από τα Κροκαλοπαγή των Μετεώρων, μια σειρά συνεκτικών κροκαλοπαγών και ενστρώσεων ψαμμίτη, τμήμα του Σχηματισμού Πενταλόφου – Μετεώρων ηλικίας Ανώτερο Ολιγόκαινο – Κάτω Μειόκαινο (10-30 εκατομμύρια χρόνια). Ο Σχηματισμός Πενταλόφου – Μετεώρων εμφανίζεται στο Γεωπάρκο Μετεώρων – Πύλης από τα βόρεια όρια  του πάρκου με το νομό Γρεβενών έως τη Σαρακήνα και Περιστέρα στα νότια. Εμφανίσεις αντίστοιχες με των Μετεώρων συναντώνται επίσης στις περιοχές του Γάβρου και του Αγίου Δημητρίου, βόρεια της Καλαμπάκας. Τα Κροκαλοπαγή Μετεώρων αποτελούν δελταϊκές αποθέσεις τύπου Gilbert. Δελταϊκές αποθέσεις τύπου Gilbert σε μεγάλη έκταση συναντούμε και στο βόρειο τμήμα της Πελοποννήσου (ηλικίας > 5 εκατομμυρίων ετών) και αποτίθενται σήμερα υποθαλάσσια στον Κορινθιακό κόλπο (εκβολές Σεληνίτη, Βουραϊκού ποταμού κ.α.). Τα συνεκτικά κροκαλοπαγή και ψαμμίτες (τουρβιδίτες) αποτέθηκαν πριν 10-20 εκατομμυρία χρόνια υποθαλάσσια, στις εκβολές μεγάλων ποταμών από το βορειότερο τμήμα της ΜεσοΕλληνικής Αύλακας. Οι κροκάλες και χαλίκια που βλέπουμε σήμερα μέσα στα κροκαλοπαγή των Μετεώρων αποτελούνται από μεταμορφωμένα, γρανιτικά και ανθρακικά πετρώματα, και μεταφέρθηκαν μέσω ποταμών από τα βουνά που περιέβαλαν τη Μεσοελληνική Αύλακα. Συγκεκριμένα, οι χαρακτηριστικοί βράχοι των Μετεώρων αποτελούνται από την ενότητα των Κατώτερων Κροκαλοπαγών Μετεώρων (LMC – Lower Meteora Conglomerates), και στα βορεια και ανατολικά τους μπορούμε να παρατηρήσουμε τα Ανώτερα Κροκαλοπαγή Μετεώρων (UMC – Upper Meteora Conglomerates) τα οποία αποτελούνται από πιο μαλακά πετρώματα. Ο επισκέπτης μπορεί να θεωρήσει ότι ο βόρειος περιμετρικός δρόμος των Μετεώρων ακολουθεί σε γενικές γραμμές το όριο των δύο αυτών σχηματισμών (LMC/UMC).